در راهنمای خرید رم DDR3 به پارامترهای مهم در خرید رم می‌پردازیم. تنها نوع رم مثل DDR3 و DDR4 و همین‌طور سرعت رم نیست که عملکرد رم را مشخص می‌کند.
به عبارت دیگر تایمینگ و قابلیت اورکلاک هم در ارزیابی بهترین رم موثر است.
مقدمه‌ای بر DDR3 و DDR4 و پارادوکس تایمینگ و سرعت باس
این روزها رم‌های DDR4 هم کم‌کم در دنیای پی‌سی‌های معمولی جا باز می‌کنند ولیکن هنوز پلتفرمی ارزان‌قیمت با نوع جدید رم عرضه نشده است. هسول اکستریم است و چیپ‌ست قدرتمند X99، پردازنده و چیپ‌ستی که چند میلیون تومان ارزش دارند و بهتر است بگوییم فقط در امور خاص پردازشی کاربرد دارند. اما در مقابل DDR3 تکنولوژی چند ساله‌ای است که خوشبختانه ارزان و مقرون به صرفه است. برندها و مدل‌های بسیار زیادی در بازار وجود دارد که باید در موردشان تصمیم گرفت؛ بالاخره برخی مدل‌ها نسبت به مدل‌های هم‌قیمت عملکرد بهتری دارند و قطعاً تساوی برقرار نیست. به زودی با معرفی پلتفرم‌های بعدی اینتل و AMD ، رم‌های DDR4 جای رم‌های DDR3 را خواهند گرفت.
اما مثالی ساده بزنم تا بحث را ادامه دهیم: یک استیک 4 گیگابایتی با سرعت 2400 مگاهرتز را در نظر بگیرید. تایمینگ این استیک رم ممکن است 10، 11 یا 12 باشد. تایمینگ رم یعنی تأخیر، کمیتی که هر چه بیشتر باشد، بدتر است.
در دنیای کامپیوتر تأخیر معمولاً بر حسب سیکل کلاک بیان می‌شود. مدت زمان یک سیکل یا دوره تناوب، معکوس فرکانس است. فرکانس 1000 هرتز معادل دوره تناوب 1 هزارم ثانیه است.
تأخیر در دسترسی به حافظه چه کش باشد، چه رم و چه هارددیسک، سرعت پردازش و سرعت کلی سیستم عامل را پایین می‌آورد. ممکن است در کاربردهای خاصی که پهنای باند بالا موردنیاز است و تأخیر اهمیت کمتری دارد، تایمینگ کنار گذاشته شود اما در بیشتر کاربردها، تایمینگ اثر بیشتری دارد تا پهنای باند.
بنابراین رم 2400 مگاهرتزی با تایمینگ پایین‌تر، بهترین انتخاب است. اگر سرعت باس یکسان نباشد هم باید به ضریب عملکرد توجه کرد که حاصل تقسیم سرعت باس بر تایمینگ است. ضریب عملکرد بالاتر معمولاً به معنی عملکرد بهتر است.
اما به چرایی پیشنهاد فوق بپردازیم.
ضریب عملکرد ملاکی برای مقایسه‌ی رم‌های متفاوت
نرم‌افزارهای محاسباتی که تمام پهنای باند رم را مورد استفاده قرار می‌دهند و روی دیر رسیدن داده برای پردازش توسط پردازنده حساس نیستند، قطعاً به رم‌های DDR3 با پهنای باند بیشتر علاقه دارند. در این صورت رم DDR3 با سرعت 2400 مگاهرتز که پهنای باندی معادل 19.2 گیگابایت بر ثانیه دارد، گزینه‌ی خوبی است. رم بسیار باکیفیتی که فرضاً سرعت باس 1866 مگاهرتز و تایمینگ 7 دارد، گزینه‌ی بعدی است! مشکل چنین رم مرغوبی در این است که سرعت باس آن پایین است و پهنای باند کافی برای رساندن داده به پردازنده را در اختیار ندارد.
در نرم‌افزارهای معمولی و حتی بازی‌های سنگین، پهنای باند مشکل اصلی سیستم و یا به اصطلاح گلوگاه آن (Bottleneck) نیست.
رم 1333 مگاهرتزی هم احتمالاً می‌تواند پاسخ‌گوی نیاز سیستم باشد اما تأخیر پدیده‌ی مهلکی است. پردازنده برای وارد شدن داده از رم به کش و همین‌طور فرآیند معکوس، مجبور است صبر کند و بی‌کار بماند. کارت گرافیک هم همین‌طور! بنابراین سرعت کلی سیستم به تایمینگ بستگی پیدا می‌کند. با سرعت باس یکسان هر چه تایمینگ بهتر باشد، عملکرد بهتر خواهد بود.
و ضریب عملکرد، کمیتی تعیین‌کننده که رم‌هایی با سرعت باس متفاوت را در برابر هم قرار می‌دهد. ابتدا تعریف تایمینگ را مرور کنیم:
[stextbox id="info"]تایمینگ رم با عبارتی مثل CL9 یا C9 بیان می‌شود که شاخصی از تأخیرهای موجود در رم است. عدد 9 به این معنی است که تأخیر 9 برابر دوره تناوب است و دوره تناوب هم معکوس فرکانس است.[/stextbox]
و یک مثال عددی، رمی با سرعت باس 2400 مگاهرتز با تایمینگ 9-9-9-32 را در نظر بگیرید. این چهار عدد به چهار تأخیر مهم در رم اشاره می‌کند. عدد اول که 9 است، به ما می‌گوید که تأخیر 9 برابر دوره تناوب است و دوره تناوب 1 تقسیم بر 2400 میلیون ثانیه است. ضرب و تقسیم کنید، دوره تناوب این رم 0.4 نانوثانیه به دست می‌آید و تأخیر آن هم 3.75 نانوثانیه خواهد شد. البته این فقط یکی از تأخیرهای اصلی رم است.
تأخیر کامل رم را با عبارتی مثل 9-9-9-28 بیان می‌کنند که هر عدد به یکی از تأخیرها مربوط می‌شود و یک ساب-تایمینگ نام دارد. بنابراین تمام رم‌های CL9 هم از نظر تایمینگ یکسان نیستند و تفاوت‌های اندکی دارند.
احتمالاً متوجه شده‌اید که چرا ضریب عملکرد از تقسیم کردن سرعت باس (بر حسب مگاهرتز) بر اولین تایمینگ به دست می‌آید. حاصل چنین تقسیمی معکوس تأخیر است که بدیهی است هر چه بزرگ‌تر باشد، به معنی کوچک‌تر بودن تأخیر است و این یعنی رم موردبحث، بهتر است.
به جدولی که آناندتک تهیه کرده دقت کنید، در ستون سمت چپ تایمینگ ذکر شده و در ردیف بالایی فرکانس رم:
رم 2400 مگاهرتزی با تایمینگ 12 یعنی ضریب عملکرد 200 و رم 1600 مگاهرتزی با تایمینگ 8 هم همین ضریب عملکرد را دارد. انتظارمان از این دو رم در بنچ‌مارک‌ها و کاربردهایی که پهنای باند کم‌اثر است این است که امتیازی یکسانی به دست آورند.
یادتان باشد که ضریب عملکرد متناسب با عملکرد نیست. رمی با ضریب عملکرد 1.7 برابر بیشتر، سرعت عمل 1.7 برابر ندارد! شاید بزرگ‌ترین تفاوت در حد 20 درصد باشد و بس و این چیزی است که در ادامه با هم بررسی می‌کنیم.
پایین آوردن کلاک و بهبود تایمینگ، راهکاری عجیب!
برخی کاربران معمولی و حتی بسیاری از کاربران حرفه‌ای فکر می‌کنند که اگر تایمینگ رم پایین بیاید، عملکرد بهتر می‌شود. این برداشت اگر در مورد رم‌های مختلف باشد، درست است اما اگر رم مخصوص اورکلاک را به جای اورکلاک، آندرکلاک کنیم، تایمینگ هم با حفظ ولتاژ پایین می‌آید، تا اینجای ماجرا صحیح است اما عملکرد بهتر می‌شود؟
اگر به تعریف ضریب عملکرد مراجعه کنیم به این نتیجه می‌رسیم که خیر.
و اما یک نگاه دیگر، در نرم‌افزار AIDA64 تأخیر رم بر حسب نانوثانیه اندازه‌گیری می‌شود. تأخیر خاصیت ذاتی ماژول‌های حافظه و کنترلر رم است و با اورکلاک و یا آندرکلاک تغییر شدیدی نمی‌کند. اما تایمینگ متفاوت است چرا که بر حسب سیکل کلاک بیان می‌شود. بدیهی است رمی با سرعت کلاک پایین‌تر و در واقع دوره تناوب بالاتر، تایمینگ پایین‌تری دارد و ظاهراً بهتر به نظر می‌رسد اما در حقیقت تأخیر ذاتی آن بر حسب نانوثانیه، آنچنان تفاوتی با حالت اورکلاک شده‌اش ندارد.
بررسی رم‌های مختلف و مروری بر ضریب عملکرد و اثر آن در بنچ‌مارک‌ها
تامزهاردور چند روز پیش بررسی جالبی انجام داده که به ما در اثبات فرضیه‌ی مطرح شده یعنی ضریب عملکرد و اهمیت آن کمک می‌کند. از طرفی بنچ‌مارک همه‌جانبه‌ای با شرکت 8 مدل رم مختلف انجام داده که حقایق جالبی را آشکار می‌کند.
ابتدا مدل‌های شرکت‌کننده که همگی 2400 مگاهرتزی هستند و تایمینگ متفاوت دارند را در یک نگاه بررسی کنید:
| مشخصات رم‌های DDR3 با سرعت باس 2400 مگاهرتز و تایمینگ متفاوت | |||
|---|---|---|---|
| مدل | تایمینگ (سیکل) | ولتاژ (ولت) | قیمت (دلار) |
| ADATA XPG V2 | 11-13-13-35 | 1.65 | 168 |
| AMD Radeon R9 Gamer Series | 11-12-12-31 | 1.65 | 250 |
| Corsair Vengeance Pro Series | 10-12-12-31 | 1.65 | 177 |
| G.Skill Snipers | 11-13-13-31 | 1.65 | 250 |
| G.Skill Trident X | 10-12-12-31 | 1.65 | 290 |
| Kingston HyperX Savage | 11-13-13-35 | 1.65 | 295 |
| Mushkin Enhanced | 11-13-13-31 | 1.65 | 323 |
| Team Xtreem | 10-12-12-31 | 1.65 | 150 |
و یک یادآوری مهم، برای استفاده از سرعت باس 2400 مگاهرتز، باید مادربورد شما و تنظیماتی که در بایوس یا UEFI انجام می‌دهید، مناسب باشد. مادربوردهای اینتلی با چیپ‌ست Z87 یا Z97 بخشی برای فعال کردن پروفایل‌های XMP رم دارند اما مادربوردهای ساده نمی‌توانند از این پروفایل‌ها استفاده کنند و سرعت رم را به اعدادی مثل 1333 یا 1600 مگاهرتز محدود می‌کنند. به عبارت دیگر اگر رم خوبی خریده باشید، پشیمان خواهید شد!
هر سازنده برای فعال کردن پروفایل XMP مسیر خاصی را در منوها و تب‌های UEFI در نظر می‌گیرد که 4 نمونه را در تصاویر می‌بینید. معمولاً در تب مربوط به تنظیم سرعت کلاک پردازنده و رم می‌توان پروفایل‌های XMP را فعال کرد:
بنچ‌مارک‌هایی که تامزهاردور با 8 مدل رم اشاره شده اجرا کرده است شامل موارد زیر می‌شود:
- Aida 64 Engineer Edition
- PassMark Performance Test
- Geekbench 3
- WinRAR
- Prime95
- Si-Sandra Support-Engineer 2015
اگر چند بازی سنگین را هم به عنوان نمونه‌ای از دنیای گیم اجرا میکرد، در انتخاب رم مناسب با خیال راحت عمل می‌کردیم اما نگران نباشید چرا که آناندتک و البته منابع بسیاری نتیجه‌ی اجرای بازی‌ها با رم‌های مختلف را منتشر کرده‌اند.
AIDA64 برای مشخص کردن تأخیر و پهنای باند، SANDRA برای ارزیابی پهنای باند کلی، Geekbench 3 برای سنجش عملکرد پردازنده در حالت یک و چند هسته‌ای و در نهایت WinRAR برای ارزیابی اثر رم در یک کاربرد واقعی انتخاب شده‌اند.
سیستم تست AMD و Intel
سیستم تست ای‌ام‌دی شامل پردازنده‌ی 8 هسته‌ای FX-8370 است که در حالت استاندارد و بدون فعال کردن پروفایل‌های XMP در حالت تک استیک حداکثر سرعت 1866 مگاهرتز را پشتیبانی می‌کند و اگر تعداد استیک‌ها به 4 افزایش پیدا کند، سرعت پشتیبانی شده به 1600 مگاهرتز کاهش می‌یابد. مادربورد انتخابی ایسوس Crosshair V Formula Z است که جزء مدل‌های گران‌قیمت بازار است و می‌توان با کمی افزایش ولتاژ یا سرعت کلاک ، مشکل پایداری رم در فرکانس‌های بالا را حل کرد.
در سیستم اینتل هم از Core i7-4770K استفاده شده که با وجود توربو بوست سرعت آن به 4 گیگاهرتز هم می‌رسد. تنها مشکلی که سیستم اینتلی دارد نام‌گذاری عجیب و گوناگون ولتاژهای مرتبط با پایداری رم و پردازنده است که باید با حوصله و دقت آن را بررسی نمود.
نتیجه‌ی بنچ‌مارک رم‌ها در WinRAR با سیستم AMD
از مشکلات مربوط به بوت شدن که با دستکاری تنظیمات و افزایش ولتاژ یا ضریب سرعت کلاک پایه حل می‌شود گذر می‌کنیم و به نتایج می‌پردازیم.
سرعت باس 1600 یا 2400 مگاهرتز است و مقدار رم 8، 16 و 32 گیگابایت، نتیجه را بررسی کنید:
نرم‌افزار فشرده‌سازی فایلی به اسم WinRAR را همه می‌شناسیم، نرم‌افزاری سنگین و البته حرفه‌ای نیست و طبعاً به پهنای باند بسیار بالا علاقه نشان نمی‌دهد. از این رو در نتیجه‌گیری باید توجه داشته باشید که در کاربردهای سنگین‌تر مثل نرم‌افزارهای محاسباتی، مهندسی و ویرایش ویدیو، تفاوت بیش از چیزی که می‌بینیم خواهد شد اما در اغلب موارد، تفاوت آنچنان بزرگ نیست که به بنچ‌مارکی متفاوت نیاز داشته باشیم.
اثر سرعت باس
همان‌طور که می‌بینید 32 گیگابایت رم 2400 مگاهرتزی بهتر از همان 32 گیگابایت رم با سرعت باس 1600 مگاهرتز است، اما تفاوت چه قدر است؟ فقط 10 درصد! در مورد بهترین رم تفاوت فقط 10 درصد است و در مورد بدترین رم هم 11.2 درصد است.
اثر تایمینگ
بهترین رکورد 4 دقیقه و 39 ثانیه و بدترین رکورد 4 دقیقه و 58 ثانیه است. تفاوت فقط 6 درصد است که به تایمینگ مربوط می‌شود چرا که سرعت باس رم‌ها روی 2400 مگاهرتز تنظیم شده است.
اثر مقدار رم
ستون‌های سبز 8 گیگابایتی در برابر قرمزهای 32 گیگابایتی. تفاوت تقریباً 1 دقیقه است. با توجه به 5 دقیقه‌ای بودن فرآیند فشرده‌سازی فایل، به این نتیجه می‌رسیم که با 4 برابر شدن مقدار رم، سرعت عمل فقط 20 درصد متفاوت می‌شود.
[/su_tab][su_tab title="بنچ‌مارک WinRAR سیستم اینتل"]
نتیجه‌ی بنچ‌مارک رم‌ها در WinRAR با سیستم اینتل
اثر سرعت باس که در پلتفرم ای‌ام‌دی حدود 10 درصد بود، در پلتفرم اینتل به 30 درصد هم می‌رسد.
اثر تایمینگ هم از 6 درصد به 13 درصد افزایش پیدا کرده است.
اثر مقدار رم هم از 20 درصد به 37 درصد افزایش پیدا کرده است.
در مجموع باز هم تفاوت عملکرد به اندازه‌ی تفاوت قیمت نیست و نکته‌ی جالب‌تر اینکه بهترین رم پلتفرم AMD که محصولی Team Group است در این آزمون رتبه‌ی سوم را دارد و به جای آن G.Skill Trident X و سپس کورسیر Vengeance Pro در جایگاه اول و دوم قرار گرفته‌اند.
بنچ‌مارک رم‌ها به کمک Geekbench 3.2.2 Pro
امتیاز حالت یک هسته‌ای و چند هسته‌ای را بررسی کنید:
نتایج بسیار نزدیک به هم است و از آن مهم‌تر، مشابهت با بنچ‌مارک WinRAR است. بالاترین و پایین‌ترین امتیاز در این آزمون، تفاوت کمتری دارد. مثلاً تفاوت رم 1600 مگاهرتزی با رم 2400 مگاهرتزی در حالت چند هسته‌ای فقط چند 2 درصد است!
بنچ‌مارک Geekbench 3 سیستم اینتل
نتیجه‌ی تست سیستم اینتلی:
سیستم اینتلی حساسیت بیشتری به سرعت عمل رم دارد به طوری که تفاوت رم 1600 مگاهرتزی با رم 2400 مگاهرتزی به جای 2 درصد، 3 یا 4 درصد است و البته هنوز هم تفاوت‌های بسیار کم است.
تأخیر و پهنای باند در سیستم AMD
AIDA64 حداکثر و حداقل تأخیر را بر حسب نانوثانیه ارزیابی کرده و پهنای باند نیز توسط AIDA64 و SANDRA اندازه‌گیری شده است. نتیجه را بررسی کنید:
همان‌طور که شاهد هستید، تأخیر اندازه‌گیری شده در مدل‌های مختلف به هم نزدیک است. با توجه به اینکه رم‌ها برای سرعت باس 2400 مگاهرتز بهینه شده‌اند، سرعت باس 1600 تأخیر را افزایش می‌دهد!
مورد جالب توجه این است که با افزایش سرعت باس از 1600 به 2400 که 50 درصد است، پهنای باند مدل‌های مختلف در حد 30 درصد افزایش پیدا کرده است.
تأخیر و پهنای باند در سیستم اینتل
در سیستم اینتلی هم اعداد زیر به دست آمده است:
رمزگذاری با TrueCrypt
یکی از نرم‌افزارهای رمزگذاری TrueCrypt است؛ اثر سرعت و تایمینگ رم را در سرعت رمزگذاری ببینید:
دقت کنید که رمی با ضریب عملکرد 1.7 برابر، عملکرد سیستم را 1.04 برابر کرده است. در حقیقت اعداد جدول فوق را که مرور کنید، به این نتیجه می‌رسید که رم در سرعت رمزگذاری اثر خاصی ندارد.
سرعت تبدیل ویدیو با x264
سرعت تبدیل ویدیو با اینکدر x264 در مسیر دوم تبدیل به صورت زیر است:
سرعت اجرای بازی Dirt 3
در بازی درت 3 رم‌های مختلف سرعت اجرای بازی را 1 الی 2 درصد تغییر داده‌اند.
سرعت اجرای بازی Bioshock Infinite
در بایوشاک اینفینیت هم تفاوتی که رم سیستم ایجاد می‌کند، کمتر از 2 درصد است.
سرعت اجرای بازی Sleeping Dogs با سه کارت گرافیک
ارتباط بهینه‌ی پردازنده با سه کارت گرافیک، وابستگی بیشتری به سرعت و تایمینگ رم دارد. بررسی کنید که نتیجه چگونه است و دقت داشته باشید که HD 5970 یک کارت گرافیک تک هسته‌ای نیست:
همان‌طور که شاهد هستید تفاوت به 8 درصد هم رسیده است.
جمع‌بندی، کدام سرعت باس و تایمینگ بهتر است؟
همان‌طور که در بررسی‌ها دیدید، بسته به اینکه سیستم شما پردازنده‌ی اینتلی داشته باشد یا AMD، نیاز به تایمینگ و پهنای باند متفاوت است. معمولاً پردازنده‌های اینتلی رم با سرعت باس پایین‌تر و تایمینگ بهتر را می‌پسندند.
در بیشتر نرم‌افزارهای معمولی و حتی سنگین، تایمینگ بهتر و سرعت باس متوسط مثل 2000 یا 1866 مگاهرتز انتخاب خوبی است. رم‌هایی با سرعت باس 2800، 3000 و حتی بالاتر، پهنای باند بسیار بالایی دارند که معمولاً به آن نیاز نداریم.
توصیه‌ی عمومی این است که رم با سرعت 1600 الی 2133 مگاهرتز و تایمینگ 10، 11 و 12 را انتخاب کنید تا هزینه و عملکرد بهینه باشد. اگر به دنبال عملکرد بهتر هستید، سرمایه‌گذاری روی پردازنده، مادربورد و کارت گرافیک و حتی هارددیسک و SSD نتیجه‌ی بهتری دارد؛ موضوع این است که برای خرید رم 2400 مگاهرتزی با تایمینگ 10 مثل Trident X جی.اسکیل ، مجبوریم دو برابر هزینه کنیم و آنچه در سنگین‌ترین بنچ‌مارک‌ها دیدیم، تفاوت 10 درصدی است و نه بیشتر.
مقدار رم مناسب برای شرایط فعلی یعنی ویندوز 8 و پردازنده‌های 4 هسته‌ای هسول ، حدود 8 گیگابایت است. البته عملکرد رم 4 گیگابایتی هم چندان تفاوتی ندارد ولیکن اگر چندین نرم‌افزار سنگین و حتی معمولی را با هم اجرا کنید، احتمالاً حافظه‌ی رم پر می‌شود. لذا بهتر است به 8 گیگابایت رم به عنوان حداقل مقدار توصیه شده نگاه کنید.
و موضوع برند: اگر در فکر اورکلاک کردن هستید و یا می‌خواهید عملکرد سیستم چند میلیون تومانی شما در بهترین حالت ممکن باشد، سراغ برندهایی مثل جی اسکیل و کورسیر بروید که حتی با تایمینگ یکسان، اندکی بهتر از مدل‌های دیگر هستند. توجه به داشتن هیت‌سینک بزرگ برای خنک‌کاری ماژول‌های حافظه که روی رم چیده شده‌اند هم موضوع مهمی است.
اگر به اورکلاک کردن نمی‌اندیشید، تفاوت چندانی بین رم‌های مختلف که از نظر سرعت باس و تایمینگ یکسان هستند، وجود ندارد. بنابراین می‌توانید برندهایی مثل ADATA یا کینگستون ، Patriot و Team Group را انتخاب کنید. Crucial هم معمولاً محصولات خوشقیمتی دارد که تایمینگ مناسبی هم دارند.
شما چه توصیه‌هایی برای خرید رم دارید؟
اینتوتک
خیلی ممنون، واقعا مقاله ی کاملی بود و به بیشتر سوالات در زمینه رم جواب داده بود اونم با مستندات عالی!
من که دقیقا تمام اطلاعات مورد نیازم رو با این مقاله تکمیل کردم و به جمع بندی هم رسیدم!
فقط یه چیز برام سوال مونده اونم اینکه چرا پهنای باند رم ها الزاما 8 بایت هستش و تولید کننده ها بیشتر از 64 عدد رابط استفاده نمیکنن؟!
چیپ‌ست‌های قویتر کانالهای بیشتر ساپورت میکنن و کنترلر هم طبق معمول 32 یا 64 بیتی هست. دقیقاً نمیدونم چرا بالاتر نمیبرن ولی همین 4 کاناله یا دو کانال هم پهنای باندش خیلی بالاست.
مقاله بسیار آموزنده ,کامل وجالبی بود که در کمتر سایتی میشد این همه مطلب رو یکجا مشاهده کرد.به اکثر سوالاتی که ممکنه برای یک کاربر پیش بیاد جواب داده.موفق و سربلند باشید
سلام.میخواستم چارتا رم بخرم یه گزینه اینه چارتا کینگستون که خیلی معروف و معتبره بخرم بدیش اینه که تایمینگش ۱۱-۱۱-۱۱ است یه گزینه اینه چارتا سامسونگ یا کروشیال بخرم که تایمینگشان ۶ است. نظرتون چیه کدومو بخرم؟ممنون میشم جواب بدید.
سلام.
برند کینگستون در کل خوبه ولی من از نظر عملکرد به نسبت قیمت، فکر میکنم کروشل بهتر باشه. البته این چند وقته سیستم جدید نبستم قیمتا رو ندارم و بنچ‌مارک مدل‌های جدید رو هم ندیدم ولی قدیما که دستم تو کار بود همیشه چک میکردم به این نتیجه میرسیدم که کروشل خوش‌قیمت‌تره. بعدش برخی مدل‌های جی اسکیل و بعد کینگستون.
سامسونگ قدیما تراشه‌ی رم که تولید میکرد اما رم با برند سامسونگ خیلی کم بود. اگه سامسونگ هم با برند خودش چیزی میده تو بازار، با توجه به اینکه رم‌های سرعت بالا برای کارت گرافیک و گوشی بیشتر توسط سامسونگ و هاینیکس کره تولید میشه، به نظرم عملکرد و قیمتش باید مناسب باشه.