یک سوال مهم که هر اورکلاکر تازه‌کاری می‌پرسد، اگر پردازنده یا رم را اورکلاک کنم، نتیجه‌ی بنچ‌مارک‌ها و سرعت کلی سیستم چند درصد بهتر می‌شود؟

تایمینگ رم چطور؟ آیا اصولاً تایمینگ رم مهم است؟ در ادامه به پاسخ این سوالات می‌پردازیم.

این روش سوال کردن شاید غیرحرفه‌ای به نظر برسد، بهتر است دقیق‌تر سوال کنیم:

اگر پردازنده را فرضاً 20 درصد اورکلاک کنم، چند درصد در نتیجه‌ی بنچ‌مارک‌ها و سرعت اپلکیشن‌ها تفاوت ایجاد می‌شود؟

سوال دیگر، در مورد پردازنده‌ی گرافیکی یا کارت گرافیک مجزا چطور؟ 10 درصد اورکلاک یعنی چند درصد سرعت بیشتر در بازی‌ها و بنچ‌مارک‌ها؟

سوال سوم که کمی پیچیده‌تر است، حافظه‌ی رم سیستم است. اگر RAM را 10 درصد اورکلاک کنم، کارایی چه قدر بیشتر می‌شود و اگر تایمینگ رم که بسیار مهم است را بهینه کنم چطور؟

آزمونی دقیق و نتایج بنچ‌مارک‌های مختلف

یکی از وب‌سایت‌های تخصصی برای دریافت پاسخ این سوالات ساده و در عین حال بسیار مهم، با حوصله مشغول آزمایش شده تا جواب را برایمان به صورت ساده بیان کند.

اگر تاکنون اورکلاک کرده باشید، احتمالاً شما هم جواب این سوالات را می‌دانید ولیکن بهتر است نگاهی دقیق‌تر به ماجرای اورکلاک و رفتار غیر خطی سیستم داشته باشیم.

رابطه‌ی غیر خطی یعنی اینکه اگر اورکلاک در حد 10 درصد باشد، عملکرد به همان اندازه بهبود پیدا نمی‌کند.

سیستم تست و بنچ‌مارک‌ها

برای انجام این آزمون، سیستمی نسبتاً جدید و پیشرفته انتخاب شده است. مشخصات آن را ببینید:

مشخصات اصلی سیستم تست اورکلاک و اثر آن

مادربورد

چیپ‌ست Z87: گیگابایت Z87X-OC Force

پردازنده‌ی اصلی

اینتل Core i7-4770K

کارت گرافیک

R9 290X: ایسوس R9 290X DCII

رم

DDR3 1600MHz CL9

جی اسکیل ریپجوز ایکس با سرعت 1600 مگاهرتز و تایمینگ 11

 پردازنده‌ی انتخابی یک هسول رده اول است. کارت گرافیک هم سریع‌ترین تک‌هسته‌ای ای‌ام‌دی است. رم RipjawsX کمپانی G.Skill هم یکی از بهترین‌های بازار است. همه‌ی قطعات روی مادربوردی با چیپ‌ست Z87 سرهم شده‌اند و البته مادربورد گیگابایت هم از سری OC Force و ویژه‌ی اورکلاک است.

سیستم پس از بهینه‌سازی و اورکلاک

پردازنده از 3.9 گیگاهرتز توربو بوست در حالت عادی به 4.6 گیگاهرتز صعود می‌کند.

رم سیستم که در حالت عادی سرعت 1600 مگاهرتز و تایمینگ 11 دارد به سرعت 1600 مگاهرتز با تایمینگ 9 و حالت دیگر به سرعت 2400 مگاهرتز با تایمینگ 9-11-11-21 تغییر می‌کند.

باید دید اثر تایمینگ کمتر بیشتر است یا اثر سرعت بالاتر؟

اگر در خصوص تایمینگ رم اطلاعات خاصی ندارید، کمی صبر کنید. مقاله‌ی کاملی در رابطه با خرید رم، کمیت‌های مهم در عملکرد آن و به طور کلی راهنمای خرید رم تهیه خواهم کرد.

کارت گرافیک هم گزینه‌ی آخر است که تا 1200 مگاهرتز هسته و 1400 مگاهرتز برای حافظه اورکلاک می‌شود.

توجه کنید که اورکلاک رم، پردازنده و کارت گرافیک در این حد و حدود برای کاربرانی که دائماً از سیستم استفاده می‌کنند و سیستم خنک‌کاری آبی یا هوایی بسیار خوب ندارند اصلاً توصیه نمی‌شود و معمولاً عمر قطعات را به شدت کاهش می‌دهد.

نتیجه‌ی بنچ‌مارک‌ها و توضیح کوتاه موارد مهم

چندین بنچ‌مارک مختلف که هر یک بیانگر جنبه‌ای از کارکرد سیستم است، اجرا و بررسی شده است. توضیح دادن تمام موارد مشکل و طولانی است لذا کوتاه اشاره می‌کنم که:

  • مجموعه‌ی 3DMark و نسخه‌های مختلف آن، عملکرد کلی کارت گرافیک و پردازنده را ارزیابی می‌کنند و در این میان فایراسترایک قرابت خوبی به میانگین سرعت اجرای بازی‌های مختلف دارد.
  • Catzilla و Heaven روی کارت گرافیک و عملکرد آن متمرکز هستند.
  • wPrime بنچ‌مارکی محاسباتی برای ارزیابی پردازنده‌ی اصلی است. SuperPi هم همین حالت کلی را دارد.
  • Cinebench یک بنچ‌مارک برای انجام رندر سه‌بعدی است که معمولاً حالت بررسی پردازنده‌ی اصلی آن توسط وب‌سایت‌های تخصصی مورد استفاده قرار می‌گیرد و کمتر از بخش OpenGL آن استفاده می‌شود. در اینجا هم بخش پردازنده‌ی اصلی آن مورد بررسی قرار گرفته است.

نتایج، آیا اورکلاک کردن سیستم، عملکرد را به صورت خطی بهینه می‌کند؟

در جدول زیر نتیجه‌ی تمام آزمایشات ذکر شده است:

 

پردازنده‌ی اصلی

رم

کارت گرافیک

حالت عادی

اورکلاک شده

اختلاف

درصد

کاهش تایمینگ

اختلاف

درصد

افزایش سرعت

اختلاف

درصد

افزایش سرعت هسته

اختلاف

درصد

افزایش سرعت حافظه

اختلاف

درصد

سرعت پردازنده‌ی اصلی
(گیگاهرتز)

3.9

4.6

17.9

4.6

17.9

4.6

17.9

4.6

17.9

4.6

17.9

سرعت حافظه‌ی رم (مگاهرتز)

DDR3-1600

DDR3-1600 

0

DDR3-1600 

0

DDR3-2400 

50

DDR3-2400 

50

DDR3-2400 

50

تایمینگ حافظه (سیکل کلاک)

11-11-11-28 1T

11-11-11-28 1T 

0

9-9-9-24 1T 

18

9-11-11-21 1T 

18

9-11-11-21 1T 

18

9-11-11-21 1T 

18

سرعت هسته‌ی کارت گرافیک (مگاهرتز)

1050

1050

0

1050

0

1050

0

1200

14.3

1200

14.3

سرعت حافظه‌ی کارت گرافیک (مگاهرتز)

1350

1350

0

1350

0

1350

0

1350

0

1400

3.7

بنچ‌مارک

پردازنده‌ی اصلی

رم

کارت گرافیک

حالت عادی

اورکلاک شده

اختلاف

درصد

کاهش تایمینگ

اختلاف

درصد

افزایش سرعت

اختلاف

درصد

افزایش سرعت هسته

اختلاف

درصد

افزایش سرعت حافظه

اختلاف

درصد

Aquamark

324383

366380

12.9

369212

0.80

385875

4.50

391298

1.40

391680

0.10

3DMark 03

154951

171007

10.40

171317

0.20

171063

-0.10

180194

5.30

181206

0.60

3DMark 05

42121

48828

15.90

49390

1.20

49868

1.00

50101

0.50

50175

0.10

3DMark 06

33870

39177

15.70

39309

0.30

39455

0.40

39586

0.30

39748

0.40

3DMark Vantage

40657

44244

8.80

44437

0.40

45070

1.40

46799

3.80

47197

0.90

3DMark 11 Entry

17421

17961

3.10

18297

1.90

18951

3.60

20486

8.10

20582

0.50

3DMark 11 Performance

13558

14199

4.70

14223

0.20

14780

3.90

15851

7.20

16020

1.10

3DMark 11 Extreme

4686

4708

0.50

4708

0.00

4729

0.40

5208

10.10

5268

1.20

3DMark Ice Storm

159429

188056

18.00

189287

0.70

190033

0.40

190359

0.20

191835

0.80

3DMark Cloud Gate

25781

28768

11.60

28852

0.30

29348

1.70

30005

2.20

30223

0.70

3DMark Fire Strike

9656

9830

1.80

9857

0.30

9879

0.20

10750

8.80

10837

0.80

3DMark Fire Strike Extreme

4934

4980

0.90

4991

0.20

4993

0.00

5449

9.10

5516

1.20

Catzilla 576p

22449

23031

2.60

23350

1.40

23452

0.40

25098

7.00

26067

3.90

Catzilla 720p

19051

19206

0.80

19237

0.20

19347

0.60

21024

8.70

21488

2.20

Catzilla 1080p

11471

11539

0.60

11541

0.00

11577

0.30

12547

8.40

12846

2.40

Catzilla 1440p

6767

6793

0.40

6806

0.20

6816

0.10

7398

8.50

7593

2.60

Heaven Basic DX9

5223

5444

4.20

5453

0.20

5490

0.70

5906

7.60

6026

2.00

Heaven Xtreme DX11

3146

3161

0.50

3175

0.40

3172

-0.10

3452

8.80

3510

1.70

XTU

940

1003

6.70

1020

1.70

1162

13.90

-

-

-

-

wPrime 32M

6.062

5,071

19.50

5.07

0.00

5.069

0.00

-

-

-

-

wPrime 1024M

186.605

157.218

18.70

157.141

0.00

157.123

0.00

-

-

-

-

SuperPi 1M

9.257

7.869

17.60

7.82

0.60

7.8

0.30

-

-

-

-

Superpi 32M

500

430

16.30

425

1.20

408

4.20

-

-

-

-

Cinebench R11.5

8.5

10.01

17.80

10.03

0.20

10.18

1.50

-

-

-

-

Cinebench R15

787

920

16.90

923

0.30

946

2.50

-

-

-

 

 در جدول فوق تفاوت‌ها نسبت به ستون قبلی است. مثلاً وقتی هسته‌ی کارت گرافیک حدود 14.3 درصد اورکلاک شده، امتیاز فایراسترایک تنها 8.8 درصد بهتر شده است و وقتی رم آن هم حدود 3.7 درصد اورکلاک شده، نتیجه تنها 0.8 درصد بهینه شده است.

روشن است که رفتار کارت گرافیک خطی نیست یا به زبان ساده اگر آن را 10 درصد اورکلاک کنیم، کمتر از 10 درصد بهتر می‌شود. رم آن هم تأثیر کمتری نسبت به هسته دارد.

در مورد پردازنده‌ی اصلی 17.9 درصد اورکلاک کردن موجب شده که نتیجه‌ی بنچ‌مارک سین‌بنچ حدود 17 درصد بهینه شود که نشان می‌دهد این بنچ‌مارک و به طور کلی نرم‌افزارهای سنگین رندر و محاسباتی، با سرعت کلاک پردازنده رابطه‌ی خطی دارند. به بیان ساده:

10 درصد اورکلاک پردازنده در نرم‌افزارهای سنگین رندر و محاسبه، سرعت کار را 10 درصد زیاد می‌کند. در نرم‌افزارهای سبک‌تر اثر اورکلاک کمتر است.

در نهایت به بخش پیچیده‌ی داستان می‌رسیم که حتی اورکلاکر‌های حرفه‌ای هم تصور نادرستی در مورد آن دارند، اورکلاک رم و مسأله‌ی کاهش یا افزایش تایمینگ.

کاهش تایمینگ رم که بر حسب تعداد سیکل کلاک بیان می‌شود، چندان موثر نیست به طوری که کاهش حدود 18 درصدی تایمینگ (البته مهم‌ترین تأخیر را در نظر گرفته‌ام) در بهترین حالت اثر 2 درصدی دارد. در بنچ‌مارک محاسباتی سین‌بنچ که نتیجه‌ی آن بسیار مهم و معتبر است، تفاوت به کمتر از 0.5 درصد می‌رسد!

به عبارت ساده تایمینگ رم موضوع مهمی نیست که اورکلاکرها روی آن مانور می‌دهند. مسأله‌ی اساسی، تأخیر رم بر حسب نانوثانیه است که نشان می‌دهد حافظه‌ی رم ذاتاً چقدر سریع است. تغییر تایمینگ با استفاده از ولتاژ یا دستکاری سرعت و ضرایب مربوطه، سرعت ذاتی آن را در حد محسوسی متحول نمی‌کند.

سرعت باس رم و در نتیجه پهنای باند آن گاهاً اثر خوبی دارد ولیکن در سین‌بنچ می‌بینیم که 50 درصد سرعت بیشتر منجر به تنها 2 الی 3 درصد افزایش عملکرد شده است. لذا می‌توان گفت که حتی سرعت باس رم هم اصلی اساسی در اورکلاک سیستم نیست.

سخن آخر و جمع‌بندی

اگر اهل اورکلاک هستید، بهتر است اورکلاک کردن رم و همچنین حافظه‌ی کارت گرافیک را در آخرین مراحل انجام دهید. مهم سرعت کلاک پردازنده‌ی اصلی و سرعت کلاک هسته‌ی پردازنده‌ی گرافیکی است. اورکلاک کردن این دو قطعه به میزان 10 درصد، عملاً کمتر از 10 درصد و حتی 5 درصد در سرعت کلی سیستم شما تأثیر می‌گذارد.

میزان اثر و به بیان دیگر خطی بودن رابطه به این بستگی دارد که از چه نرم‌افزارهایی استفاده می‌کنید. ممکن است در یک بازی، 10 درصد سرعت بیشتر هسته‌ی کارت گرافیک، بیش از 8 درصد اثرگذار باشد و در بازی دیگری، کمتر از 3 درصد! در مورد پردازنده‌ی اصلی هم همین طور است.