ساختار و عمر مفید درایوهای حالت جامد یا همان SSDها با هارد دیسک متفاوت است. برای همین می‌خواهیم ببینیم آیا مشکلی با هایبرنیت یا اسلیپ ویندوز دارند یا نه؟
دیسک حالت جامد از حافظه‌های NAND تشکیل شده که سرعت فوق‌العاده‌ای دارند، مخصوصاً اگر تعداد زیادی حافظه به صورت موازی استفاده شود. اما در عوض یک نقطه ضعف دارند که به مرور زمان با عرضه‌ی مدل‌های بهتر و باکیفیت‌تر، کم‌رنگ شده ولیکن هنوز هم پابرجاست: عمر کمتر.
عمر مفید کمتر عاملی است که باعث می‌شود از SSDهای گران‌قیمتی که در وسایل مختلف به کار رفته و به ویژه لپ‌تاپ‌ها بیشتر و بهتر مراقبت کنیم. بنابراین یک سوال ساده مطرح می‌شود:
اس‌اس‌دی با هایبرنیت کردن و اسلیپ کردن مشکلی دارد و اگر دارد، کدام حالت خاموش کردن سیستم بهتر است و عمر آن را افزایش می‌دهد؟
تعاریف و اصطلاحات
برای پاسخ به این سوال، مثل همیشه کمی تحقیق و بررسی لازم است. بنابراین ابتدا باید دید که فرق اسلیپ و هایبرنیت چیست؟
هایبرنیت
Sleep کردن و یا استفاده از Hybrid-Sleep در ویندوزهای قدیمی به این معنی بود که هر چه روی حافظه‌ی RAM در حال استفاده است، به هارد دیسک یا SSD منتقل شده و در فایلی حجیم به نام Hiberfil.sys ذخیره شود. بدین ترتیب وقتی برق به کلی قطع شود، در دفعه‌ی بعدی استفاده از سیستم، همه چیز به رم منتقل می‌شود و نیازی به راه‌اندازی کامل ویندوز و نرم‌افزارها نیست.
این حالت در گذشته با اصطلاح هایبرنیت شناخته می‌شد و این روزها در بایوس یا UEFI مادربوردها با عنوانی شبیه POS شناخته می‌شود.
اسلیپ و اسلیپ ترکیبی
اما حالت جدیدتر و بهینه‌تر این است که اطلاعات موجود روی RAM سر جای خود باقی بمانند که در این صورت به توان الکتریکی بسیار کمی نیاز است. این حالت در بایوس با عنوان STR و در ویندوز با نام Sleep به معنی خواب مشخص می‌شود.
در Hybrid-Sleep هم اتفاقی شبیه هایبرنیت می‌افتد.
فایل حجیم Hyberfil.sys عامل کاهش عمر وسایل ذخیره‌سازی
فایلی که حجم زیادی دارد و مرتباً روی هارد یا SSD ذخیره و بازخوانی می‌شود، مطمئناً عمر آن را کم می‌کند. در ویندوز ویستا حجم فایل هایبرفیل برابر با اندازه‌ی RAM سیستم بود ولیکن در ویندوز 7 با استفاده از روش‌های فشرده‌سازی، به 75 درصد اندازه‌ی رم کاهش یافت که باز هم عدد کوچکی نیست.
جالب اینجاست که در بیشتر لپ‌تاپ‌هایی که من دیدم، حالت اسلیپ ترکیبی یا هایبرنیت، غیرفعال بوده است!
حتی برخی سازندگان لپ‌تاپ برای حداکثر نوشتن محدودیت قائل می‌شوند. اگر سیستمی 32 گیگابایت حافظه‌ی رم داشته باشد و 4 بار در روز به حالت هایبرنیت برود، مجموعاً 46.7 ترابایت داده در روز نوشته می‌شود که بیش از سقف تأیین شده توسط برخی سازندگان است و تضمین مطرح شده را باطل می‌کند.
SSDهای امروزی و افزایش عمر مفید
عمر مفید یک درایو حالت جامد معمولاً بر حسب سال و ماه بیان نمی‌شود بلکه به مقدار داده‌ی نوشته شده وابسته است. البته برای بیان عمر مفید بر حسب سال و ماه معمولاً فرض می‌شود که برای کاربردهای عادی به طور متوسط چقدر داده در روز منتقل می‌شود و از این طریق، عمر مفید محاسبه می‌شود.
معمول است که اس‌اس‌دی‌ها با 15 الی 20 گیگابایت نوشتن داده در هر روز، حدود 3 سال دوام بیاورند.
کمیت دیگر MTBF و مخفف Mean Time Between Failures است، معنی این عبارت متوسط زمان بین خرابی‌هاست و عددی که به این صورت اعلام می‌شود معمولاً بیش از تضمین سازندگان SSD است. در واقع این عبارت تخمینی از زمان خرابی است و نمی‌توان به عنوان عمر مفید از آن استفاده کرد.
کیفیت NAND
در مجموع سه نوع حافظه‌ی NAND داریم که قیمت و عمرشان متفاوت است:
- TLC یا Triple Cell که بیشتر توسط سامسونگ تولید می‌شود، کمترین عمر مفید را بین سه نوع دارد. به مرور زمان کیفیت NANDها افت کرده و درایوهای مبتنی بر حافظه‌ی TLC NAND دچار کاهش عملکرد می‌شوند.
- MLC یا Multi-Cell توازنی بین SLC و TLC از نظر قیمت و کارایی است.
- SLC یا Single-Cell بیشترین عمر مفید و بالاترین قیمت را دارد و به همین علت بیشتر برای محصولات سروری از آن استفاده می‌شود.
- انواع دیگر: سامسونگ در سال اخیر نوع جدیدی از TLCها به نام V-NAND یا نند عمودی معرفی کرده که شاید مهم‌ترین جهش و پیشرفت در این صنعت باشد. این نوع خاص TLC از نظر عمر مفید نسبت به اکثر MLCها بهینه‌تر است.
چه باید کرد؟ پاسخ سوال ما چیست؟
با وجود پیشرفت‌هایی که در صنعت SSD صورت گرفته و افزایش عمر مفیدی که سازندگان اعلام می‌کنند، رم‌ها هم افزایش یافته‌اند و بیش از پیش روی عمر مفید اثر می‌گذارند.
این روزها 8 گیگابایت رم با هزینه‌ی 300 هزار تومانی هم در بازار یافت می‌شود و نمی‌توان اثر مخرب هایبرنیت را نادیده گرفت.
لذا بهترین کار استفاده از اسلیپ (نگه داشتن اطلاعات روی رم سیستم با مصرف اندک برق یا شارژ باتری) است.
روش کار به صورت زیر است.
قدم اول: مسیر زیر را در کنترل پنل ویندوز 7، 8 و 8.1 دنبال کنید:
Control Panel\Hardware and Sound\Power Options
قدم دوم: تنظیمات هر حالت مصرف انرژی که لازم دارید را یک به یک باز کنید:
قدم سوم: روی Change Advanced Power Setting کلیک کنید تا تنظیمات پیشرفته‌ی آن نمایش داده شود:
قدم آخر: گزینه‌ی Sleep را پیدا کنید، روی علامت + کلیک کنید و Hybrid-Sleep را off نمایید. می‌توانید اسلیپ شدن پس از مدتی بی‌کار ماندن سیستم را هم در حالت Never قرار دهید که دیگر سیستم به حالت اسلیپ فرو نرود.
راه‌حل‌های دیگر شامل غیرفعال کردن هایبرنیت یا هایبرید اسلیپ در سیستم عامل و کاهش اندازه و یا انتقال و حذف فایل هایبرفیل.سیس، بروزرسانی فرمور است.
اینتوتک