استفاده از آب داغ برای لباس شستن ضرورت است یا اشتباه؟ چاره چیست؟

سوال این است که آیا هنوز هم به آب داغ برای شست‌و‌شوی بهتر لباس نیاز داریم یا با این کار صرفاً انرژی را هدر داده و زمین را آلوده‌تر می‌کنیم؟ اگر نیازی به آب گرم نیست، چه راهکار دیگری وجود دارد؟

بیش از 60 درصد مردم آمریکا هنوز هم شست‌وشوی لباس را با آب گرم انجام می‌دهند اما استفاده از آب گرم نه تنها گران‌تر تمام می‌شود بلکه برای محیط زیست هم مضر است. قبل از اینکه چاره‌ی کار را معرفی کنیم، بهتر است کمی در مورد مضرات آب داغ صحبت کنیم.

مضرات استفاده از آب گرم

یکی از منابع تولید آلودگی شست‌وشوی پارچه و لباس است. منظورم از آلودگی فقط تولید دود بیشتر در نیروگاه‌ها برای تأمین الکتریسیته‌ی لازم جهت داغ کردن آب یا از آن بهتر استفاده از سوخت‌هایی با آلودگی کم جهت داغ کردن نیست! آلودگی گرمایی هم از جمله آلودگی‌های جدی کره‌ی زمین است.

و هزینه، چیزی که نوع بشر را بیشتر هراسان می‌کند: استفاده از آب داغ به جای آب سرد برای شست‌وشوی لباس، حداقل 60 دلار از هزینه‌های سالانه‌ی ما را کاهش می‌دهد. البته در مناطق مختلف این رقم بیشتر است و در ضمن فرض شده که به طور متوسط 300 بار در سال شست‌و‌شو صورت می‌گیرد.

آخرین ضرر آب گرم هم آسیبی است که کم و بیش به انواع پارچه می‌رساند. با استفاده از آب داغ، رنگ لباس‌ها زودتر از بین می‌رود و برخی پارچه‌ها هم زودتر پوسیده می‌شوند. لکه‌هایی مثل خون هم با استفاده از آب گرم، استحکام بیشتری پیدا می‌کنند و بهتر است از آب سرد برای از بین بردنشان استفاده شود.

با توجه به مضرات اشاره شده است که برخی می‌گویند فقط زمانی باید از آب داغ و آب جوش استفاده کرد که دلیل خوبی برای این کار وجود دارد. مثلاً برای از بین برد برخی باکتری‌ها مجبوریم از آب داغ استفاده کنیم و گزینه‌ی دیگری روی میز نیست اما در اغلب موارد، به جای آب داغ می‌توان از روش‌های بهتر استفاده کرد.

به جای آب داغ از چه موادی استفاده کنیم؟

در عصر تکنولوژی زندگی می‌کنیم و دورانی که بشر با علمی به اسم شیمی آشنا نبود، سپری شده است. در حال حاضر مهندسین و محققین می‌دانند که یک ماده‌ی شوینده دقیقاً چه برخوردی با آلودگی‌های مختلف پارچه دارد. اتفاقی که حین شست‌و‌شو می‌افتد، کاملاً روشن است.

شوینده‌های امروزی را باید طبق دستورالعمل سازنده استفاده کرد و این یعنی مقدار شوینده و دمای آبی که در آن حل می‌شود، مشخص است. دمای بالاتر و پایین‌تر عملکرد شوینده را از حالت بهینه دور می‌کند. البته اغلب شوینده‌ها مشکلی با آب داغ ندارند و این تصور ایجاد شده که هر چه آب داغ‌تر باشد، لباس تمیزتر می‌شود.

مواد شوینده از مولکول‌هایی تشکیل شده‌اند که پس از حل شدن، به یون‌های مثبت و منفی تبدیل می‌شوند. یون‌ها آماده‌ی واکنش شیمیایی هستند و ذرات نامطلوب را جذب می‌کنند. زمانی که دمای آب بالاتر باشد و حرکت فیزیکی داشته باشیم، طبیعی است که برخورد یون‌های ماده‌ی شوینده با ذرات آلودگی هم بیشتر می‌شود و در نتیجه تمیز شدن لباس با سرعت بیشتری دنبال می‌شود. به همین جهت است که آب را گرم می‌کنیم و سپس با استفاده از ماشین لباس‌شویی یا فرضاً به روش دستی لباس را حرکت می‌دهیم.

یکی از مواد پرکاربرد در شوینده‌ها سدیم دودسیل‌بنزن‌سولفونات یا همان C_۱۸H_۲۹NaO_۳S است. مولکولی با یک زنجیره‌ی خطی بلند که پس از حل شدن به یون سدیم و یون منفی بزرگی تبدیل می‌شود و در الیاف نفوذ می‌کند. در حقیقت بخشی از ترکیب شوینده‌ها هیدروفیل یا آب‌دوست است و به حرکت خود ادامه می‌دهد اما بخش دیگر هیدروفوبیک یا آب‌گریز است و با جذب موادی مثل انواع چربی ، قند ، پروتئین و ... خودش را از آب جدا می‌کند و در نهایت هنگام آب کشیدن، از پوشاک دور می‌شود.

در سال‌های اخیر آلودگی زیست‌محیطی مورد توجه صنایع تولید شوینده هم قرار گرفته و سراغ ترکیباتی رفته‌اند که با آب سرد هم میانه‌ی خوبی دارند و به خوبی آلودگی‌ها را جذب می‌کنند.

اختراع شوینده‌های مخصوص آب سرد

شیمی‌دانان Procter & Gamble افتخار معرفی ترکیبی را پیدا کردند که نیازی به آب گرم ندارد. ترکیب خاص آنها از سه روش برای حل مشکل بهره می‌گیرد:

1- از ترکیبات مختلف استفاده شده با طول زنجیره‌ی هیدروفوبیک متنوع باشد. بنابراین در دماهای مختلف عملکرد ترکیب نهایی مطلوب است و در ضمن در آب سردی که دمای آن فقط 4.4 درجه‌ی سانتی‌گراد است هم قابلیت پاک‌کنندگی حفظ می‌شود.

2- از پلیمرها استفاده شده، پلیمرها می‌توانند از مولکول‌های بسیار بلند تشکیل شوند. افزایش غلظت این نوع ترکیبات هم پاک‌کنندگی شوینده را افزایش می‌دهد، حتی در آب سرد.

3- با استفاده از آنزیم‌ها، مولکول مواد نامطلوب شکسته می‌شود و سپس توسط یون‌های ماده‌ی شوینده، جذب و از لباس جدا می‌شود.

ایده‌ی ترکیبات زیستی موسوم به آنزیم از ارگانیزم‌هایی گرفته شده که در آب سر اقیانوس تکامل پیدا کرده‌اند. سیستم‌هایی که در معرض آب سرد هستند در عین حال حرکتشان کند نمی‌شود.

در نهایت به این نتیجه می‌رسیم که نیازی به آب داغ نیست. بهتر است به مشخصات انواع شوینده توجه کنیم و ببینیم برای چه دمایی طراحی شده‌اند و مقدار مورد نیاز چه قدر است.

اینتوتک