رم چیست و چه عوامل در سرعت آن موثر است؟ در خرید لپ‌تاپ چند گیگ رم در نظر بگیریم؟

شاید حین جستجو و خرید لپ‌تاپ، با عبارت‌هایی مثل ۴ گیگ رم و ۸ گیگ رم مواجه شده باشید اما دقیقاً ندانید که اهمیت رم چقدر است، چقدر رم موردنیاز است و چه رمی به لحاظ سرعت و تایمینگ، بهتر است. در جمع کردن سیستم هم همین سوالات مهم مطرح است.

در این مقاله به مفهوم RAM و فاکتورهای مهم در خرید رم لپ‌تاپ می‌پردازیم.

رم چیست؟

منظور از RAM، حافظه‌ای با دسترسی تصادفی یا به زبان دیگر Random Access Memory است که داده‌ها و برنامه‌ها به صورت موقت روی آن ذخیره می‌شود. البته روی هارددیسک نیز اطلاعات مختلف ذخیره می‌شود و شاید سوال می‌کنید که فرق رم با حافظه‌ی ذخیره‌سازی چیست؟

تفاوت رم با هارددیسک کامپیوتر یا حافظه‌ی فلش گوشی در این است که با سرعت بسیار بالاتری اطلاعات را در اختیار پردازنده قرار می‌دهد تا عمل پردازش با سرعت بالاتری انجام شود. در واقع اگر قرار باشد که رم را حذف کنید و هر چیزی که برای پردازش لازم است، از هارددیسک یا حافظه‌ی فلش گوشی به پردازنده منتقل شود، سرعت پردازش چند برابر کمتر می‌شود!

توجه داشته باشید که پردازنده‌های امروزی، حافظه‌ی میانجی یا Cache دارند. حافظه‌ی کش هم مثل رم برای بهبود سرعت پردازش استفاده می‌شود. بنابراین فایل‌ها و دستورات و برنامه‌ها از هارددیسک به رم و سپس به کش پردازنده منتقل می‌شود که سرعت هر یک از قبلی چند برابر بیشتر است.

اما یک مثال واقعی: فرض کنید که فولدری را در کامپیوتر یا گوشی باز می‌کنید که در آن یک برنامه موجود است. فایل آیکون برنامه روی هارددیسک قرار دارد و به سرعت به رم منتقل می‌شود و پردازنده زمانی که می‌خواهد آیکون را نمایش بدهد، به رم مراجعه کرده و فایل را دریافت کرده و برای رندر کردن آن اقدام می‌کند. البته مقوله‌ی رندر کردن کاری است که توسط کارت گرافیک صورت می‌گیرد اما مدیریت اینکه چه چیزی نمایش داده شود، کار پردازنده‌ی اصلی یا همان CPU است.

به طور کلی دو نوع حافظه داریم: حافظه‌ی دائمی که در زمان قطع شدن برق، داده‌ها از آن حذف نمی‌شود و حافظه‌ی موقت نظیر RAM که با قطع شدن برق یا تمام شدن شارژ باتری، داده‌های موجود روی آن از بین می‌رود.

لذا زمانی که فایلی را ذخیره نکرده‌اید و در حال ویرایش کردن هستید، ممکن است تغییرات صرفاً روی رم ذخیره شده باشد و هنوز به هارددیسک منتقل نشده باشد. در این شرایط اگر برق قطع شود یا سیستم را ناگهان خاموش کنید، آخرین تغییرات فایل از بین می‌رود و قابلیت بازیابی نیز معمولاً وجود ندارد.

آیا RAM همان Memory‌ است؟

در برخی مقالات و در برخی سیستم عامل‌ها، از واژه‌ی حافظه یا Memory برای اشاره به رم استفاده می‌شود. در واقع این دو معمولاً هم‌معنی هستند. به عنوان مثال در ابزار Activity Monitor سیستم عامل macOS، از Memory استفاده می‌شود اما در ویندوز و ابزار Task Manager از واژه‌ی RAM استفاده می‌شود.

رم گوشی‌ها و تفاوت با حافظه‌ی داخلی

یک اشتباه رایج در میان افراد مبتدی این است که حافظه‌ی داخلی و رم را به جای هم به کار می‌برند! وقتی گفته می‌شود که فلان گوشی یا تبلت، ۶۴ گیگ و ۶ گیگ حافظه دارد، معمولاً عدد بزرگ‌تر همان حافظه‌ی داخلی است که حکم هارددیسک یا SSD کامپیوتر را دارد اما عدد دوم حافظه‌ای مشابه RAM کامپیوتر است.

برخی افراد در خرید کارت حافظه از لغت رم استفاده می‌کنند که این مورد هم اشتباه است. رم حافظه‌ای است که برای پردازش سریع‌تر به پردازنده کمک می‌کند اما حافظه|‌ی داخلی و کارت حافظه، هر دو برای ذخیره کردن فایل‌ها و فولدرها کاربرد دارند.

عوامل موثر در کارایی و عملکرد رم

رم‌ها انواع مختلفی نظیر DDR2 و DDR3 و DDR4 دارند. هر نسل نسبت به نسل قبلی از نظر ولتاژ کاری و در واقع توان مصرفی بهینه‌تر است. از طرفی تراکم ماژول‌های حافظه بالاتر است و ظرفیت رم‌ها بیشتر می‌شود. سرعت کلاک هم افزایش پیدا می‌کند.

رم‌های مخصوص لپ‌تاپ کوچک‌تر از کامپیوتر است و با عنوان SO-DIMM شناخته می‌شود. در خرید رم حتماً دقت کنید که رم به مادربورد سیستم شما می‌خورد و مادربورد از سرعت رم و مقدار آن، پشتیبانی می‌کند.

در لپ‌تاپ‌هایی که فقط یک اسلات رم خالی است، نمی‌توان دو استیک رم تعبیه کرد و در مادربوردهایی که فقط ۲ اسلات رم وجود دارد، نمی‌توان ۴ استیک رم قرار داد.

صرف‌نظر از اینکه رم DDR3‌ است یا DDR4 و غیره، به موارد زیر توجه کنید:

• ظرفیت رم که بر حسب گیگابایت بیان می‌شود.
• فرکانس کاری که بر حسب مگاهرتز یا گیگاهرتز بیان می‌شود.
• تایمینگ یا همان تأخیر که بر حسب تعداد سیکل‌های کلاک بیان می‌شود.
• پیکربندی ۲ یا ۳ کاناله و بیشتر

آیا افزایش مقدار رم، موجب بهبود سرعت سیستم می‌شود؟

باید رم سیستم متناسب با نیازهای کاربر تهیه شود. اگر برنامه‌های سبک و سیستم عامل بسیار سبک اجرا می‌کنید، ۱ گیگابایت رم کافی است اما برای اجرا کردن ویندوز ۱۰ و تعدادی نرم‌افزار سنگین یا بازی‌های گرافیکی، به بیش از ۸ گیگابایت رم نیاز دارید.

اگر ظرفیت RAM کم باشد، اتفاقی که می‌افتد این است که سیستم عامل اطلاعات موقت که قرار بوده روی رم ذخیره شود را در بخشی از هارددیسک ذخیره می‌کند. این بخش در ویندوز، Page File گفته می‌شود و در لینوکس Swap Disk یا Virtual Memory نام دارد. در این حالت طبعاً سرعت رسیدن داده به پردازنده کمتر می‌شود و سرعت سیستم افت می‌کند.

بنابراین افزایش رم در حالتی که برنامه‌ها رم خالی کافی در اختیار ندارند، سرعت سیستم را بیشتر می‌کند اما اگر مقدار رم بیش از حد نیاز باشد، افزایش رم هیچ کمکی به بهبود سرعت سیستم نمی‌کند!

اینتوتک