ایران، سرزمینی با تاریخ و فرهنگ غنی، همواره در زمینه هنر و صنعت نساجی پیشگام بوده است. پارچه‌های سنتی ایرانی با تنوع و ظرافت بی‌نظیر خود، در سراسر جهان مشهور هستند و در زمره نفیس‌ترین صنایع دستی به حساب می‌آیند. در این مقاله، به معرفی برخی از معروف‌ترین پارچه‌های سنتی ایرانی می‌پردازیم:
ترمه
ترمه، پارچه‌ای نفیس و ظریف است که از پشم یا ابریشم بافته می‌شود. طرح‌های ترمه معمولاً شامل بته جقه، گل‌های شاه عباسی و اسلیمی است و رنگ‌های آن اغلب در تنالیه‌های نارنجی، مشکی، عنابی، قرمز و سبز هستند. ترمه بیشتر برای رومیزی، شال، روتختی و لباس‌های مجلسی استفاده می‌شود.
زری
پارچه زری یا همان "پارچه زرافشان"، یک نوع پارچه است که بر روی آن از مواد مختلفی مانند نخ، تار، و یا ترد وسایل زیبا ساخته می‌شود. این مواد ممکن است از جنس متنوعی از جمله طلا، نقره، مواد مصنوعی یا پارچه‌های براق باشند. زرافشانی یا زری دوزی یک فرآیند صنعتی است که در آن تارها و یا نخ‌های مختلف به صورت دستی یا با استفاده از ماشین بافندگی بر روی پارچه دوخته می‌شوند.
پارچه زری معمولاً برای لباس‌ها و لوازم زینتی استفاده می‌شود. این نوع پارچه به دلیل جلوه و درخشندگی زیادی که از ویژگی‌های زرافشان و زری بر روی آن بدست می‌آید، معمولاً در لباس‌های مجلل، لباس‌های شب و لباس‌های مجلسی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مخمل
مخمل نوعی پارچه پرزدار است که از الیافی مانند ابریشم، پنبه، کتان یا پشم بافته می‌شود. پرز‌ها عمود بر سطح پارچه هستند و به آن ظاهری نرم و مجلل می‌دهند. مخمل به دلیل سختی ساخت، معمولاً پارچه‌ای لوکس محسوب می‌شود.
مخمل را می‌توان به روش‌های مختلفی تولید کرد، اما رایج‌ترین روش استفاده از دستگاه بافندگی جکارد است. دستگاه بافندگی جکارد یک دستگاه بافندگی پیچیده است که می‌تواند پارچه‌هایی با طرح‌های پیچیده بسازد. برای ساخت مخمل، از دستگاه بافندگی جکارد برای ایجاد دو لایه پارچه به طور همزمان استفاده می‌شود. سپس لایه‌ها با استفاده از پرز‌هایی که بین آن‌ها قرار گرفته‌اند به هم متصل می‌شوند. پس از اتصال لایه‌ها، آن‌ها از هم جدا می‌شوند و هر کدام به یک تکه پارچه مخمل تبدیل می‌شوند.
مخمل را می‌توان در انواع رنگ‌ها و طرح‌ها یافت. رایج‌ترین نوع مخمل مخمل ساده است که دارای پرز‌های کوتاه و یکنواخت است. انواع دیگر مخمل عبارتند از مخمل کبریتی که دارای پرز‌های بلند و ضخیم است و مخمل لیون که دارای پرز‌های کوتاه و براق است.
ابریشم
ابریشم نوعی پارچه است که از الیاف پیله کرم ابریشم ساخته می‌شود. این یکی از ظریف‌ترین و مجلل‌ترین پارچه‌های جهان است و قرن‌هاست که برای ساخت لباس، روکش مبلمان و سایر اقلام لوکس استفاده می‌شود.
ابریشم ابتدا در چین باستان تولید شد و فرمول ساخت آن برای قرن‌ها یک راز ارزشمند بود. جاده ابریشم، شبکه وسیعی از مسیر‌های تجاری بود که چین را به ایران، اروپا و سایر نقاط جهان متصل می‌کرد و ابریشم یکی از کالا‌های اصلی بود که در امتداد این مسیر‌ها مبادله می‌شد. در همان زمان تاجران ایرانی موفق به کشف فرمول ساخت پارچه ابریشم شدند و اینگونه شد که ابریشم در زمره پارچه‌های سنتی ایران نیز قرار گرفت.
ابریشم پارچه‌ای نرم، صاف و براق است. بسیار قوی و بادوام است و در برابر چین و چروک مقاوم است. ابریشم همچنین یک جاذب رطوبت خوب است و می‌تواند به خنک نگه داشتن بدن در گرما و گرم نگه داشتن بدن در سرما کمک کند.
کرباس
کرباس، پارچه‌ای ضخیم و مقاوم است که از پنبه بافته می‌شود. این پارچه در گذشته برای لباس‌های کار و سفره استفاده می‌شد و امروزه نیز برای روتختی، پرده و لباس‌های سنتی کاربرد دارد.
جاجیم
جاجیم، پارچه‌ای ضخیم و پشمی است که به صورت راه راه بافته می‌شود. این پارچه در گذشته برای زیرانداز و روانداز استفاده می‌شد و امروزه نیز برای روتختی، پرده و پادری کاربرد دارد.
پشمینه
پشمینه، پارچه‌ای لطیف و گرم است که از پشم بز یا گوسفند بافته می‌شود. این پارچه در گذشته برای لباس‌های زمستانی استفاده می‌شد و امروزه نیز برای شال، کلاه و روسری کاربرد دارد.
پارچه‌های سنتی ایرانی، علاوه بر زیبایی و ظرأفت، نمادی از فرهنگ و تاریخ غنی ایران هستند. استفاده از این پارچه‌ها در لباس و دکوراسیون منزل، می‌تواند به حفظ و ترویج این هنر اصیل ایرانی کمک کند.
نکاتی برای خرید پارچه سنتی ایرانی
- هنگام خرید پارچه سنتی ایرانی، به اصالت آن توجه کنید.
- از فروشگاه‌های معتبر و شناخته شده خرید کنید.
- به قیمت پارچه توجه کنید. پارچه‌های سنتی ایرانی معمولاً قیمت بالایی دارند.
- از کیفیت پارچه مطمئن شوید. پارچه‌های سنتی ایرانی باید با ظرأفت و دقت بافته شده باشند.
با خرید و استفاده از پارچه‌های سنتی ایرانی، به حفظ و ترویج این هنر اصیل ایرانی کمک کنید.
محبوبیت پارچه سنتی ایرانی در جهان
پارچه‌های سنتی ایرانی از دیرباز به دلیل زیبایی، ظرافت و کیفیت بی‌نظیر خود در جهان مشهور بوده‌اند. این پارچه‌ها که با استفاده از الیاف طبیعی مانند ابریشم، پشم و پنبه بافته می‌شوند، در طرح‌ها و رنگ‌های متنوعی تولید می‌شوند و هر کدام داستان و فرهنگ خاص خود را روایت می‌کنند.
در سال‌های اخیر، محبوبیت پارچه‌های سنتی ایرانی در جهان به طور قابل توجهی افزایش یافته است. این امر به دلیل عوامل مختلفی از جمله افزایش آگاهی جهانی از فرهنگ و هنر ایرانی، افزایش تقاضا برای محصولات پایدار و دوستدار محیط زیست و همچنین تلاش‌های فعالان صنعت نساجی ایران برای معرفی این پارچه‌ها به بازار‌های جهانی است.
کاربرد‌های پارچه سنتی ایرانی
پارچه‌های سنتی ایرانی کاربرد‌های مختلفی دارند و می‌توان از آن‌ها برای موارد زیر استفاده کرد:
- لباس: این پارچه‌ها برای دوخت انواع لباس‌های سنتی و مجلسی مناسب هستند.
- روکش مبلمان: می‌توان از آن‌ها برای روکش مبلمان و صندلی استفاده کرد و به دکوراسیون منزل زیبایی و ظرافت بخشید.
- پرده: پرده‌های ساخته شده از پارچه‌های سنتی ایرانی، زیبایی و جلوه‌ای خاص به منزل شما می‌بخشند.
- روتختی: روتختی‌های سنتی ایرانی، خوابی راحت و دلچسب را برای شما فراهم می‌کنند.
- صنایع دستی: از این پارچه‌ها می‌توان برای ساخت انواع صنایع دستی مانند کیف، کفش، رومیزی و تابلو استفاده کرد.
حمایت از صنعت نساجی سنتی ایران
با خرید و استفاده از پارچه‌های سنتی ایرانی، می‌توانید به حفظ و ترویج این هنر اصیل ایرانی کمک کنید. صنعت نساجی سنتی ایران، شغل بسیاری از افراد را در ایران فراهم می‌کند و با حمایت از این صنعت، می‌توانید به رونق اقتصادی کشور خود کمک کنید.
پارچه‌های سنتی ایرانی، گنجینه‌ای ارزشمند از فرهنگ و هنر ایران هستند. با خرید و استفاده از این پارچه‌ها، می‌توانید به حفظ و ترویج این هنر اصیل ایرانی کمک کنید و زیبایی و ظرافت را به زندگی خود ببخشید.
منبع: https://sabgroup.ir/3419/اموزش-راسته-دوزی-با-چرخ-صنعتی/
اینتوتک