قابلیت HDR در دوربین گوشی چیست و فیلم‌های HDR چطور ساخته می‌شود؟

قبلاً به این موضوع پرداختیم که قابلیت HDR در تلویزیون چیست اما برای بهره‌مندی از کیفیت حداکثری، می‌بایست خود ویدیو نیز به صورت HDR فیلم‌برداری شده باشد. در این مقاله می‌خواهیم با نحوه تهیه کردن ویدیو HDR آشنا شویم و به این سوال بپردازیم که قابلیت HDR در دوربین گوشی چیست و چه اثری دارد؟

با اینتوتک همراه شوید تا با یکی دیگر از واژه‌های نسبتاً جدید دنیای تکنولوژی آشنا شویم.

قبلاً در دو مقاله به موضوع فناوری HDR پرداختیم و جوانب مختلف تجربه کردن کیفیت HDR در تلویزیون و مانیتور را بررسی کردیم:

همان‌طور که قبلاً در مقاله‌ای توضیح دادیم، در حال حاضر چند فرمت HDR محبوب و متداول شده است. تفاوت فرمت‌ها در عمق رنگ یا Bit Depth و نیز متادیتا یا اطلاعات اضافی و توصیفی فریم‌های تصویر است که ممکن است ثابت یا دینامیک باشند. برای اطلاعات بیشتر به مقاله‌ای از بخش دانش‌نامه توجه فرمایید:

موضوع این مقاله این است که فیلم HDR چطور تهیه می‌شود و اصولاً معنی قابلیت HDR در دوربین گوشی چیست؟ البته همه‌ی گوشی‌های امروزی چنین قابلیتی ندارند اما در محصولات رده اول و جدید، ویژگی فیلم برداری و عکاسی HDR متداول و عمومی شده است. بنابراین باید با مفهوم این گزینه آشنایی پیدا کرد و در مورد فعال کردن و غیرفعال کردن و همین‌طور تماشا کردن ویدیو با کیفیت حداکثری، اقدامات لازم را انجام داد.

روش فیلم برداری HDR

برای فیلم‌برداری HDR می‌بایست سخت‌افزار دوربین از این تکنولوژی جدید پشتیبانی کند. فرقی نمی‌کند که با گوشی فیلم می‌گیرید یا با دوربین‌های حرفه‌ای و سینمایی، پشتیبانی از HDR ضروری است. سخت‌افزاری که از این فناوری پشتیبانی می‌کند، معمولاً قیمت بالاتری نسبت به دوربین‌های قدیمی‌تر که فقط از SDR‌ پشتیبانی می‌کنند، دارد. ولیکن دقت کنید که در هر صورت یک دوربین با حسگر بزرگ و لنز باکیفیت، گران‌تر از دوربین رده پایین و جدید با پشتیبانی از HDR است. در واقع کیفیت فیلم و عکس صرفاً به پشتیبانی از HDR بستگی ندارد و عوامل مهم‌تری دخیل است. بنابراین با دیدن برچسب HDR روی جعبه محصولات امروزی، تصور نکنید که کیفیت حداکثر و عالی است!

برای فیلم‌برداری با حداکثر کیفیت، به حسگری با محدوده دینامیکی بالا نیاز دارید. اگر بخواهید فیلم 4K با کیفیت بسیار بالا تهیه کنید، طبعاً باید از دوربین‌های بزرگ با حسگر فول فریم یا لااقل APS-C استفاده کنید و نه دوربین گوشی‌ها که معمولاً حسگر کوچکی دارند. البته دوربین گوشی‌ها امروزی از نظر کیفیت، در حد برترین دوربین‌های ۱۰ سال پیش است! لذا گاهی اوقات می‌شنویم که کارگردانی حرفه‌ای با دوربین یک گوشی امروزی، فیلم کوتاه تهیه کرده است.

امروزه اگر دوربینی با قیمت بیش از ۲ هزار دلار بخرید، می‌توانید فیلمی با کیفیت بسیار عالی تهیه کنید اما فیلم شما نیاز به ویرایش و آماده‌سازی جهت تطبیق با استاندارد تلویزیون و نمایشگرهای HDR دارد. لذا طی کردن مراحل بعدی ضروری است و از همه مهم‌تر اینکه باید عملیات Color Grading یا اصلاح رنگ یا درجه‌بندی رنگ انجام شود. در این صورت است که کیفیت فیلم HDR شما بالاتر از فیلم‌های معمولی به نظر می‌رسد.

برای اصلاح رنگ و آماده کردن ویدیوی HDR می‌توانید از نسخه‌های جدید ویندوز و در واقع ویندوز 10 و همین‌طور نسخه‌های اخیر macOS استفاده کنید. نرم‌افزارهایی نظیر DaVinci Resolve و همین‌طور Premiere Pro و Final Cut Pro X امکانات و ابزارهایی برای کار با ویدیو و تبدیل آن به ویدیوی HDR استاندارد دارند.

علاوه بر نرم‌افزار مناسب و ویدیوی باکیفیت، سیستمی با سخت‌افزار امروزی و از همه مهم‌تر مانیتور بسیار عالی نیاز دارید که از HDR در حد بالایی پشتیبانی کند. در واقع میزان حداقل روشنایی تصویر تلویزیون یا مانیتور می‌بایست ۱۰۰۰ شمع بر متر مربع یا بالاتر باشد و کنتراست یا تضاد آن نیز می‌بایست لااقل 1 به 200,000 باشد. علاوه بر این طیف رنگ‌های پشتیبانی شده یا Color Gamut تلویزیون یا نمایشگر می‌بایست گستره‌ی رنگی DCI-P3 را به صورت کامل پوشش بدهد. برخی از پنل‌های OLED و microLED امروزی چنین مشخصاتی دارند ولیکن دقت کنید که قیمت مانیتورهایی مناسب برای ویرایش و تدوین HDR، کمتر از ۵ هزار دلار نیست! البته با استفاده از این نوع مانیتورها می‌توانید فیلم HDR برای آپلود در سایت‌هایی نظیر یوتیوب و فیلم‌های کمتر حرفه‌ای تدوین کنید اما برای فیلم‌های سینمایی، به این مانیتورها فکر نکنید. 

اصلاح رنگ الگوریتم مشخصی ندارد و بسته به نظر سازنده‌ی فیلم و تدوین‌کننده، حاصل کار متفاوت است. در واقع بسته به نوع فیلم و میزان تاریکی و روشنی و تنوع رنگ‌ها، در مورد اصلاح رنگ تصمیم‌گیری می‌شود و هدف همیشه این است که محتوای HDR بهتر به نظر برسد.

مرحله‌ی آخر ویرایش ویدیو، انتخاب قالب و فرمت HDR است. به عنوان مثال اگر دالبی ویژن انتخاب شود، می‌بایست متادیتای مربوطه توسط نرم‌افزار ایجاد شده و روی فایل ویدیو اضافه شود. در این مرحله لازم است فیلم در مانیتور یا تلویزیون SDR که روشنایی آن روی 100 شمع بر متر مربع تنظیم شده بازبینی شود و اگر مشکل ظاهری وجود داشت، تصحیحات لازم انجام شود. این کار در حال حاضر در صنعت فیلم‌سازی مرسوم است و جزو الزاماتی است که شبکه‌هایی نظیر Netflix‌ برای سازندگان فیلم در نظر می‌گیرند. در صورت نیاز سازنده می‌بایست فیلم را با فرمت HDR10 نیز ارایه کند.

در نهایت فایل ویدیو برای سایت‌های مختلف متناسب با شرایط سایت آماده می‌شود. به عنوان مثال یوتیوب به درستی از HDR10+ یا دالبی ویژن پشتیبانی نمی‌کند و لذا فایلی با فرمت HDR10 برای این سایت ارایه می‌شود.

یادآوری می‌کنیم که منظور از فرمت HDR، فرمت فایل ویدیویی و اینکودر به کار رفته برای فشرده‌سازی ویدیو نیست. به عبارت دیگر منظورمان این نیست که ویدیو با پسوند MKV یا MP4‌ و با اینکودر x264 یا VP9 و غیره ساخته شده است. منظور از فرمت HDR، استانداردی است که طبق آن محتوای ویدیو و متادیتا ساخته می‌شود.

فیلم برداری با گوشی: چگونه HDR را فعال کنیم؟

در گوشی‌های رده اول امروزی و حتی مدل‌های میان‌رده، دوربین باکیفیت با پشتیبانی از HDR به کار رفته است. لذا می‌توانید مستقیماً ویدیوی HDR ثبت کنید. اما دقت کنید که صفحه نمایش گوشی‌ها معمولاً از نظر حداکثر روشنایی، محدودیت دارد و شرایط استاندارد تلویزیون و مانیتور HDR را به طور کامل برآورده نمی‌کند. لذا آنچه روی صفحه نمایش حین بازپخش ویدیو مشاهده می‌کنید، با آنچه در محیط پیرامون دیده‌اید کم و بیش فرق می‌کند. البته تنوع رنگ‌ها و غلظت رنگ‌ها خوب است اما میران روشنایی در حد دنیای واقعی نیست.

بیشتر گوشی‌های رده اول از HDR10+ نیز پشتیبانی می‌کنند و برخی مدل‌ها از Dolby Vision نیز پشتیبانی می‌کنند. اگر واقعاً به HDR علاقه‌مند هستید، پشتیبانی از دالبی ویژن را جدی بگیرید و در بنچ‌مارک گوشی‌ها به حداکثر روشنایی صفحه نمایش توجه کنید.

خوشبختانه اپل در آیفون‌های جدید از دالبی ویژن پشتیبانی کرده و به همین ترتیب گوشی‌های رده اول اندرویدی با صفحه نمایشی که روشنایی بالاتری نسبت به محصولات چند سال قبل دارند، به پشتیبانی هر چه بهتر از تکنولوژی HDR روی آورده‌اند. اما این صرفاً در مورد برخی محصولات جدید مصداق دارد. نکته‌ی جالب این است که چند سال است اپل و برخی کمپانی‌های دیگر، در مورد پشتیبانی واقعی از HDR به مشتریان دروغ می‌گویند! به عنوان مثال آیفون ۸ صفحه نمایش خوبی دارد و در مقام نرم‌افزاری از HDR پشتیبانی می‌کند اما صفحه نمایش از نظر روشنایی و غلظت رنگ‌ها، شرایط لازم را ندارد! به همین ترتیب آیپدهای چند سال اخیر اپل، از HDR به صورت کامل پشتیبانی نمی‌کنند. تنها آیفون‌های مجهز به صفحه نمایش OLED قابلیت پشتیبانی از HDR را دارند و آن هم در صورت پایین بودن حداکثر روشنایی صفحه نمایش، محدود خواهد بود.

در فیلم‌برداری با دوربین گوشی‌ها، زمانی که HDR را فعال می‌کنید، عملیات اصلاح رنگ به صورت خودکار و هوشمند انجام می‌شود و معمولاً نتیجه رضایت‌بخش است. برای فعال کردن این حالت می‌بایست تنظیمات اپلیکیشن فیلم‌برداری را چک کنید و روش مشخص و یکسانی برای همه‌ی اپ‌ها و برندهای گوشی وجود ندارد.

مشکل فعلی در خصوص قابلیت HDR در دوربین گوشی این است که ویدیوها با همه‌ی سایت‌های و سرویس‌های استریم ویدیو به صورت کامل سازگار نیستند. به عنوان مثال اگر ویدیوی HDR با فرمت دالبی ویژن تهیه شده باشد، در صورت اشتراک‌گذاری در یوتیوب ممکن است کیفیت آن در حد انتظار نباشد. البته قابلیت حذف کردن متادیتای ویدیو و تبدیل کردن آن به ویدیوی SDR حین اشتراک‌گذاری در برخی گوشی‌ها پیش‌بینی شده است.

عکاسی HDR

واژه‌ی HDR در عرصه‌ی عکاسی، سال‌هاست که وجود داشته و سابقه‌ی پشتیبانی از عکاسی HDR در دوربین‌ها به سال‌ها قبل از معرفی تکنولوژی HDR در فیلم‌برداری برمی‌گردد. منظور از HDR در عکاسی این است که دوربین به جای یک تصویر، چند تصویر با شرایط نور متفاوت ثبت کند و سپس با الگوریتمی بهینه، جزئیات بخش‌های تاریک و روشن همه‌ی عکس‌ها را ترکیب کند تا عکسی با بیشترین جزئیات شکل بگیرد.

در واقع HDR در عکاسی، کم و بیش با چیزی که در مورد تلویزیون HDR و ویدیوی HDR اشاره کردیم، متفاوت است.

HDR در تنظیمات تصویر بازی‌ها

در بازی‌های کامپیوتری و به خصوص بازی‌های امروزی نیز یکی از گزینه‌های مهم در تنظیمات گرافیکی یا تنظیمات نمایش تصویر، HDR است. در صورت فعال کردن این گزینه، تصویر با یکی از فرمت‌های استاندارد نظیر دالبی ویژن یا HDR10 ساخته شده و به تلویزیون یا مانیتور ارسال می‌شود.

اضافه کردن قابلیت HDR به بازی‌ها برخلاف تدوین فیلم‌های سینمایی ساده است چرا که همه چیز حین اجرای بازی ساخته می‌شود. در نتیجه سوییچ کردن بین حالت SDR و HDR و تغییر دادن فرمت HDR بسیار ساده خواهد بود. البته این به معنی پشتیبانی همه‌ی بازی‌ها از HDR نیست. در بعضی از بازی‌ها به شکل بهینه‌ای از قابلیت HDR استفاده شده و تنوع رنگ‌ها و روشنایی و کنتراست فراتر از حالت معمول است. در نتیجه گیمرها تصور می‌کنند که فقط بعضی از بازی‌ها از HDR پشتیبانی می‌کنند.

فراموش نکنید که فعال کردن گزینه‌ی HDR در تنظیمات بازی‌ها نیاز به پشتیبانی تلویزیون یا مانیتور از HDR دارد و علاوه بر این کیفیت چیزی که مشاهده می‌کنید، به پنل نمایشگر وابسته است.

بزرگ‌ترین محدودیت امروزی فناوری HDR، عدم پشتیبانی نمایشگرها از روشنایی بسیار بالا در حد دنیای واقعی است. در واقع اغلب تلویزیون‌ها و مانیتورهایی که از HDR پشتیبانی می‌کنند، نمی‌توانند خورشید را همان‌طور که در روز روشن مشاهده می‌کنید، به تصویر بکشند چرا که روشنایی محدودیت دارد. اما خوشبختانه غلظت رنگ‌ها به قدر کافی خوب و گسترده است.

اینتوتک