محدودیت منابع پایه و اساس علم اقتصاد را شکل می‌دهد. با توجه به این محدودیت، ضروری است که این منابع محدود به گونه‌ای بهینه و کارا تخصیص یابند تا نیازهای نامحدود انسان‌ها برآورده و بیشترین بازدهی حاصل شود.
بنابراین، مفهوم کمیابی به طور ذاتی با مطالعه‌ی اقتصاد مرتبط است. در واقع، اقتصاد را می‌توان به عنوان علم تخصیص بهینه منابع محدود به نیازهای نامحدود تعریف کرد.
از دیدگاه اقتصادی، منابع به دو دسته‌ی اقتصادی و غیراقتصادی طبقه‌بندی می‌شوند. منابع اقتصادی آن دسته از منابعی هستند که عرضه‌ی آنها محدود و ناکافی برای تامین کل نیازهای بشر است. به همین دلیل، این منابع دارای ارزش بوده و در بازارهای مشخصی مورد معامله قرار می‌گیرند. تحلیل و تصمیم‌گیری های اقتصادی عمدتاً بر روی این منابع اقتصادی کمیاب متمرکز است.
در مقابل، منابع غیراقتصادی آن دسته از منابعی هستند که عرضه‌ی آنها یا نامحدود است یا به میزان قابل توجهی بیشتر از تقاضای کل بشر است. این منابع، فاقد کمیابی بوده و بازار مشخصی برای آنها وجود ندارد.
رشته اقتصاد خود به شاخه‌های مختلفی تقسیم شده است، از قبیل اقتصاد خرد و کلان، اقتصاد اثباتی و هنجاری. در ادامه به بررسی اقتصاد خرد و کلان می‌پردازیم.
اقتصاد خرد (Microeconomics)
اقتصاد خرد به بررسی رفتار واحدهای تصمیم‌گیرنده منفرد همچون بنگاه‌های تولیدی، شرکت‌ها، صاحبان عوامل تولید، مصرف‌کنندگان، خانوارها و … در یک نظام اقتصادی می‌پردازد.
یکی از مهم‌ترین مفاهیم مورد بررسی در اقتصاد خرد، عرضه و تقاضای موجود برای کالاها و خدمات است. طبق قانون عرضه و تقاضا، با فرض ثابت بودن سایر عوامل تاثیرگذار بر قیمت، زمانی که عرضه یک محصول بیش از تقاضای آن باشد، قیمت آن کاهش پیدا می‌کند. همچنین در نقطه مقابل، اگر تقاضای محصولی بیشتر از میزان عرضه آن باشد، قیمت آن در چارچوب سازوکار بازار، با افزایش مواجه خواهد شد.
اصولاً در اقتصاد خرد تعادل به وضعیتی اطلاق میگردد که در آن، وضعیت مقدار عرضه یک کالا با مقدار تقاضای آن برابر گردد؛ به این معنی که کلیه مقادیری را که عرضه کنندگان به فروش میرسانند توسط مصرف کنندگان خریداری شده و بازار با هیچ مازاد یا کمبودی مواجه نگردد. در وضعیت تعادلی تمایلی به تغییر از جانب عرضه و تقاضا وجود ندارد.
تقاضا (Demand)
تقاضا به مقدار کالا یا خدمتی اشاره دارد که مصرف کنندگان خانوار تمایل و توانایی خرید آن را در یک بازه زمانی مشخص، با شرط ثابت ماندن سایر عوامل مؤثر مانند درآمد، قیمت کالاهای دیگر و … را دارند. به این نکته توجه داشته باشید که تقاضا با نیاز تفاوت دارد. تقاضا زمانی ایجاد می‌شود که اولاً کالا یا خدمت مورد نظر بتواند نیاز مصرف کننده را تامین کند و ثانیا مصرف کننده توان مالی خرید آن را داشته باشد.
عرضه (Supply)
عرضه به میزان و حجم کالا یا خدماتی که تولیدکنندگان و فروشندگان مایل و قادر به عرضه آن در بازار هستند، اطلاق می‌شود. عوامل مؤثر بر عرضه شامل قیمت خود کالا یا خدمت، تکنولوژی تولید، قیمت عوامل تولید، قیمت کالاهای جانشین (مشابه یا مکمل) و انتظارات قیمتی در آینده است. هر یک از این عوامل به نوبه خود بر میزان عرضه کالا یا خدمت تاثیرگذار هستند.
دیگر مفاهیم مهم در اقتصاد خرد، کشش قیمتی عرضه و تقاضا، انواع بازارها (از قبیل انحصاری، رقابتی، انحصاری رقابتی و … )، رفتار تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان و نحوه تخصیص بهینه منابع محدود در جهت حداکثرسازی مطلوبیت است.
اقتصاد کلان (Macroeconomics)
اقتصاد کلان یک شاخه از علم اقتصاد است که به بررسی عملکرد کل سیستم اقتصادی یک کشور یا منطقه می‌پردازد. در واقع، اقتصاد کلان به مطالعه و تحلیل متغیرهای کلان اقتصادی همچون:
۱-عوامل تعیین کننده تولید ناخالص داخلی و رشد اقتصادی
۲- چگونگی تعیین سطح اشتغال و بیکاری در اقتصاد
۳- عوامل موثر بر سطح عمومی قیمت‌ها (تورم)
۴- سیاست‌های مالی و پولی دولت و تاثیر آن بر متغیرهای کلان
۵- چگونگی تعیین نرخ ارز و تاثیر آن بر تراز تجاری و پرداخت‌های خارجی
۶- نقش دولت در ثبات و رشد اقتصاد
بنابراین، اقتصاد کلان به بررسی عملکرد کل اقتصاد یک کشور می‌پردازد تا بتواند راهکارهای سیاستی مناسبی را برای دستیابی به اهداف کلان اقتصادی مانند ثبات قیمت‌ها، اشتغال کامل و رشد اقتصادی پایدار ارائه دهد.
اقتصاد به عنوان یک رشته علمی پویا و در حال تکامل است. این حوزه با پیشرفت‌های فناورانه، تغییرات اجتماعی و چالش‌های جهانی، دامنه‌های جدید تحقیقاتی و موضوعات بررسی‌شده را در خود جای می‌دهد. اقتصاد خرد و اقتصاد کلان هر کدام به شکلی به درک بهتر پیچیدگی‌های اقتصادی کمک می‌کنند و ابزارهایی برای مواجهه با طیف گسترده‌ای از چالش‌های اقتصادی فراهم می‌آورند. در واقع، اقتصاد به عنوان یک علم همواره در حال گسترش و تکامل است و پاسخ‌گوی نیازهای روزافزون جوامع و اقتصادهای در حال تغییر است. افراد می‌توانند با مراجعه به سایت https://learning.emofid.com/ به اطلاعات جامع و کاربردی در رابطه با بازار سرمایه و اقتصاد دست پیدا کنند.
اینتوتک